معده، به عنوان اولین خط دفاعی ما برای محافظت از بدن در برابر میکروب های مضر عمل می کند. هر چند معده یکی از قسمت های دستگاه گوارش است که احتمال اینکه میکروب ها در آنجا کولونی تشکیل دهند بسیار کم است، اما باکتری هایی که در معده جا خوش می کنند، از جهت سلامتی و بیماری اهمیت دارند. مثلا رشد زیاد باکتری هلیکوباکتر پیلوری می تواند التهاب زیادی در معده ایجاد کرده و به جدار مخاطی معده آسیب زده و سبب زخم معده و سرطان معده شود.
معده درد می تواند فورا بعد از خوردن غذا روی بدهد، خصوصا اگر در حال حاضر التهابی وجود داشته باشد. اما این درد می تواند کمی بعد از خوردن غذا نیز روی بدهد که احتمالا نشاندهنده ی تاخیر در تخلیه ی محتوای معده می باشد. سطح درد نیز می تواند به میزان چشمگیری متفاوت باشد؛ در عده ای، معده درد ممکن است به صورت احساس ناراحتی خفیف در اثر بدهضمی باشد که فورا برطرف می شود، در حالی که در عده ای دیگر ممکن است به صورت دردی بسیار آزاردهنده باشد.
معده درد بعد از خوردن غذا چه زمانی نگران کننده است؟
یک هشدار مهم اینکه شما نباید بتوانید درد را در اندام های درونی تان احساس کنید، اگر شک دارید که مورد شما اینچنین است پس هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. ضمنا اگر معده دردتان طی هفته ها ادامه پیدا کرده و بر زندگی روزمره تان اثر گذاشته، پس باید به پزشک مراجعه کنید. دلایل زیر نیز می توانند به معده دردتان بعد از خوردن غذا ربط داشته باشند که نیاز به تشخیص و درمان پزشکی دارند:
ریفلاکس اسید معده به مری
تقریبا نیمی از تمام افراد بزرگسال زمانی در زندگی خود دچار ریفلاکس می شوند. ریفلاکس زمانی روی می دهد که اسید معده به سمت مری بالا می آید. مری شما به این اسید قوی عادت ندارد و برای همین دچار احساس سوزش و ناراحتی می شوید. این اتفاق می تواند به دلیل زیاد غذا خوردن به وجود بیاید یا ناشی از خوردن غذا های بخصوصی باشد. ممکن است با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود و استفاده از دارو های بدون نسخه بتوانید ریفلاکس خود را تسکین بدهید.
زخم معده
زخم معده، رخنه ای در مخاط معده است که دست کم ۵ میلی متر قطر دارد. زخم معده به دلیل عدم تعادل میان اسید معده و توانایی دیواره ی مخاطی معده برای مقاومت در برابر آن روی می دهد. جالب است بدانید تحقیقات نشان می دهد زخم معده با میزان نرمال یا کم اسید معده مرتبط است، نه بالا بودن سطح اسیدیته ی آن. زخم معده ناشی از آسیب یا اختلالی در دفاع مخاطی است.
تاخیر در تخلیه معده
گاستروپارزی یا تاخیر در تخلیه معده یک بیماری مزمن است که در آن، معده ی شما به شیوه ای درست تخلیه نمی شود. این اشکال ناشی از آسیب عصبی در ناحیه ای است که بر نحوه ی عملکرد عضلات معده اثر می گذارد. تاخیر در تخلیه معده می تواند منجر به نفخ، احساس ناراحتی، حالت تهوع و درد شود. پزشک برای تشخیص این عارضه از آزمایش خون کمک می گیرد.
گاستریت
گاستریت به التهاب دیواره ی معده گفته می شود که می تواند حالت تهوع و سوزش ایجاد کند. گاستریت باعث می شود معده نتواند به خوبی اسید ترشح کند. کاهش اسید معده، سبب عفونت در لایه ی مخاطی معده شده و تعادل میکروبیوم روده بهم می ریزد که این خود نیز سبب التهاب بیشتر شده و عوارضی در دستگاه گوارش ایجاد کند مانند عفونت کلستریدیوم سی دیفیسیل که منجر به کولیت و سرطان روده بزرگ می شود.
سرطان معده
هلیکوباکتر پیلوری که مخاط معده را تحت تاثیر قرار می دهد بسیار بسیار شایع است و میلیون ها نفر به آن دچار هستند، اما یک تا سه درصد افرادی که مبتلا به این عارضه اند دچار سرطان معده خواهند شد. علائم شامل درد در بالای معده، احساس پُری فورا بعد از خوردن غذا و ریفلاکس اسید می شوند.
IBS یا سندرم روده تحریک پذیر
به طور طبیعی، سندرم روده ی تحریک پذیر یا IBS می تواند دلیل درد بعد از غذا خوردن باشد و غذا های خاص یا استرس می توانند برانگیزاننده ی علائم این بیماری باشند. اگر تردید دارید ممکن است دچار سندرم روده ی تحریک پذیر باشید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
عواملی از سبک زندگی که می توانند سبب معده درد بعد از خوردن غذا شوند
غذای اسیدی زیادی خورده اید: مثلا آبمیوه یا گوجه فرنگی می تواند سبب معده درد در برخی از افراد شود.
هوا را می بلعید: اگر با عجله غذا بخورید، هوای زیادی همراه غذای تان می بلعید و هوایی که در معده تان جمع شده می تواند درد ایجاد کند.
غذای تند زیاد می خورید: غذا های تند حاوی کپسایسین هستند که می تواند معده ی حساس را تحریک و درد ایجاد کند.
قهوه زیاد می نوشید: کافئین، محرکی برای معده نیز هست.
عادت دارید نوشابه ی گازدار بنوشید: نوشابه های گازدار می توانند نفخ های دردناک ایجاد کنند.
استرس دارید: ذهن و گوارش توسط عصب واگوس که طیفی از سیگنال ها را از سیستم گوارش و اندام ها به مغز می رساند و برعکس، به هم مرتبط اند.
سایر علت های احتمالی معده درد بعد از خوردن غذا
آلرژی یا عدم تحمل غذایی: برخی از افراد ممکن است نسبت به یک سری از غذا ها آلرژی داشته باشند. این حساسیت می تواند معده را تحریک کرده و سبب معده درد بعد از خوردن شود.
سندرم روده التهابی: سندرم روده التهابی به کولیت زخمی روده و بیماری کرون گفته می شود.
سنگ کیسه صفرا: شکم دردی که می آید و می رود، خصوصا بعد از خوردن یک غذای پُرچرب، علامت سنگ کیسه صفراست.
تیروئید پُرکار: غده ی تیروئید هورمون هایی تولید می کند که به بدن دستور می دهند چگونه کار کند. پُرکاری تیروئید می تواند عوارضی ایجاد کند که ممکن است بر استخوان ها، عضلات و قلب اثر بگذارند. یکی از علائم پُرکاری تیروئید، معده درد و اسهال است.
بد هضمی: بدهضمی غذا نیز می تواند معده درد ایجاد کند. سعی کنید سه تا چهار ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.
مسمومیت غذایی: مسمومیت غذایی می تواند سبب دردی تند و تیز در معده و شکم بشود.
داروی فشار خون: دارو هایی که برای درمان فشار خون به کار می روند ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. این عوارض شامل یبوست و گاهی معده درد می شوند.
